ΤΑ Ε.ΠΑΡ ΤΟΥ ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟΥ (ΙΣΤΟΡΙΚΟ)

(ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ-ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΑΙ)

Υπό Ταγματάρχου Πυροβολικού ΠΡΟΦΙΛΗ Δ.

(Σ.Σ Γραμμένο στα 1956, τον Φεβρουάριο και δημοσιευμένο στο περιοδικό Η ΗΧΩ ΤΟΥ ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟΥ, έτος Α’ τεύχος 2, Αθήναι εκ του Στρατιωτικού τυπογραφείου. Διατηρώ το συντακτικό του συγγραφέα, αλλά με το μονοτονικό σύστημα. )

1. ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ

Η αποτελεσματικότητα της βοής του πυρ/κού εξαρτάται κυρίως από τη καλήν παρατήρησιν. Πάντοτε επιθυμούμεν μίαν δεσπόζουσαν παρατήρησιν, τούτο όμως δεν ρείνα δυνατόν να επιτυγχάνεται. Αλλά και εάν ακόμη επυτυγχάνετο πάντοτε, εντούτοις θα υπάρξουν περιοχαί αίτινες εκ της επιγείου παρατηρήσεως θα είναι αόραται. Πώς λοιπόν θα είναι δυνατόν να προσβληθούν αποτελεσματικώς στόχοι ευρισκόμενοι εις τοιαύτας περιοχάς; Εις το ερώτημα τούτο εδόθη η απάντησις: »Να δημιουργήσωμεν Μονάδας Εναερίου Παρατηρήσεως (Ε.ΠΑΡ), ίνα, τη χρήσει αεροσκαφών παρατηρήσεως συμπληρώσωμεν την επίγειον παρατήρησιν».

…………………………………….

Η χρησιμοποίησις των Ε.ΠΑΡ δια την παρατήσησιν της βολής του Πυρ/κου κατεδείχθη πλήρως και ταυτοχρόνως εγένετο αντιληπτόν ότι τα τοιαύτα αεροσκάφη ήτο δυνατόν να χρησιμοποιηθούν και δι άλλας αποστολάς, ως συλλογήν πληροφοριών, λήψιν αεροφωτογραφιών, μεταφοράν Αξ. Επιτελών, εκτύλιξιν τηλεφωνικών γραμμών, αναγνώρισιν εντός του ημετέρου εδάφους κ.τ.λ, τινές των οποίων πρότερον εξετελούντο υπό της Αεροπορίας. Ούτω, λόγω της μεταπολεμικής αναπτύξεως της Αεροπορίας και των ποικίλων αποστολών της, ανετέθη μέρος των αποστολών της, ήσσονος σημασίας, εις τον Στρατόν Ξηράς. Η ανάγκη αυτή επέβαλεν την συγκρότησιν Μονάδων Ε.ΠΑΡ και εις τον ημέτερον Στρατόν, το προσωπικόν των οποιών υφίσταται ειδικήν εκπαίδευσιν, τόσον εις τον χειρισμόν και την συντήρησιν του αεροσκάφους, όσον και εις την εξ αυτού παρατήρησιν.

Η προσπάθεια αυτή συγκροτήσεως Μονάδων Ε.ΠΑΡ εις το Ελληνικόν Στρατόν άρχεται από του 1947, καίτοι η πρώτη Μονάς Ε.ΠΑΡ συνεκροτήθη ουσιαστικώς το Μάρτιον του 1950, λαβούσα τη ονομασία 190 Μ.ΕΠΑΡ (Μοίρα Εναερίου Παρατηρήσεως).

Από το ίδιο άρθρο λοιπόν του κ. Προφίλη μαθαίνουμε ότι :

(σ.σ : Το άρθρο για την Ιστορία της ΑΣ, στο περιοδικό ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΤΗΣΕΩΝ, τεύχος 1ο , Ιανουαρίου 1971, της Διεύθυνσης Αεροπορίας Στρατού του τότε Αρχηγείου Στρατού, χωρίζει την ιστορία σε τρεις περιόδους ).

Α’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Το Ιανουάριο του 1947 στάλθηκαν στην Αγγλία δύο Αξιωματικοί του Πυροβολικού στην Αγγλία για να εκπαιδευθούν ως χειριστές Ε.ΠΑΡ και για να εκπαιδευθούν στην τακτική χρησιμοποίηση των αεροσκαφών παρατηρήσεως. Η εκπαίδευσή τους είχε διάρκεια ενός χρόνου.

Το 1948 (15-4-1948) οργανώθηκε ένα Τμήμα Ε.ΠΑΡ στο οποίο συμμετείχαν Αξιωματικοί της Αεροπορίας (μετέπειτα ΕΒΑ) και ένας μόνο Αξιωματικός του Πυροβολικού ο τότε Ταγματάρχης ΔΗΜΟΥΛΙΤΣΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ που είχε εκπαιδευθεί στην Αγγλία.

Τχης (ΠΒ) Δημουλίτσας Ανδρέας.

Πρέπει να σημειωθεί ότι στις 20-2-1948 έγινε από τη Σχολή Πυροβολικού, στους μαθητές της Ανωτέρας (σ.σ τότε) Σχολής Πολέμου, επίδειξη των Ε.ΠΑΡ, με αεροσκάφη AUSTER και στη συνέχεια εκτελέσθηκε βολή πυροβολικού με Ε.ΠΑΡ.

Το παραπάνω τμήμα Ε.ΠΑΡ, με Διοικητή τον υποσμηναγό Καραθανάση Σταμάτιο και με αεροσκάφη τύπου AUSTER και HARVARD χρησιμοποιήθηκε στις επιχειρήσεις »ΡΟΥΜΕΛΗΣ», »ΚΟΡΩΝΙΣ» για εκτέλεση αναγνωρίσεων και στις επιχειρήσεις »ΓΡΑΜΜΟΥ» και ‘‘ΒΙΤΣΙ» που εκτέλεσε πολλαπλές αποστολές »και ουχί κατά τον ορθόδοξον τρόπον, δεδομένου ότι ανετίθεντο εις τούτο αποστολαί τακτικής αναγνωρίσεως κ.λ.π», όπως γράφει ο τότε Ταγματάρχης (ΠΒ) Προφίλης Δημήτριος. Πάντως, γράφει, απέδωσε ικανοποιητικά αποτελέσματα και κύρια στις αποστολές αντιπυροβολικού, τακτικής αναγνώρισης, επιτήρησης και επαφής μετά των φιλίων τμημάτων.

Τον Ιανουάριο 1949, με μέριμνα του ΓΕΑ δημιουργήθηκε μία Μονάδα Ε.ΠΑΡ, με την ονομασία ΣΜΗΝΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ, που είχε 10 αεροσκάφη, αλλά τελικά μετά και από τις ενέργειες της Διευθύνσεως ΠΒ του ΓΕΣ και εν όψει των επικείμενων επιχειρήσεων (σσ. των τελικών επιχιερήσεων εναντίων των δυνάμεων του ΕΛΑΣ), αποφασίσθηκε να δημιουργηθεί ένα ΣΜΗΝΟΣ Ε.ΠΑΡ, με προσωρινή έδρα το αεροδρόμιο της ΚΟΖΑΝΗΣ, επανδρωμένο με μικτό προσωπικό του Πυροβολικού και της Αεροπορίας και διαχωρισμένες τις αποστολές τους, για μεν των αξιωματικών- χειριστών του ΠΒ, στην εναέρια διεύθυνση βολών ΠΒ και παρατηρήσεως, για δε τους χειριστές της αεροπορίας στο έργο του χειρισμού των αεροσκαφών. Οι χειριστές που το επάνδρωναν ήταν 7 αξιωματικοί του ΠΒ και 6 της αεροπορίας. Ένα απόσπασμα του Σμήνους αυτού ενεργεί από από το αεροδρόμιο του ΑΡΓΟΥΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΥ επ’ωφελεία του Β’ ΣΣ και ένα άλλο από το αεροδρόμιο ΣΕΔΕΣ επ’ ωφελεία του Γ’ ΣΣ. Το τελευταίο τον Φεβρουάριο του 1949, εξετέλεσε βολές μαζί με πολεμικά πλοία κατά τις επιχειρήσεις των ΚΕΡΔΥΛΛΙΩΝ.

Στα μέσα του 1949 (16-7-1949), το ΣΜΗΝΟΣ Ε.ΠΑΡ, μεταστάθμευσε στο αεροδρόμιο του ΑΡΓΟΥΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΥ, με 7 αξιωματικούς του Πυροβολικού και 6 της αεροπορίας, με 9 αεροσκάφη AUSTER και 2 αεροσκάφη HARVARD. Έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις »ΠΥΡΣΟΣ», στις οποίες εκτέλεσε πολλές αποστολές αλλά και πάλι »ουχί κατά τον ορθόδοξον τρόπον». Τα Ε.ΠΑΡ, απέδωσαν άριστα αποτελέσματα, επέσυραν τον θαυμασμόν και την εκτίμηση των υφισταμένων και προϊσταμένων.Τα συμπεράσματα που βγήκαν κατά τη διαρκεια των επιχειρήσεων εναντίον των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, σε ότι έχει σχέση με τη χρησιμοποίηση των Ε.ΠΑΡ, έθεσαν τις βάσεις για τη δημιουργία μονάδων Ε.ΠΑΡ, στον Ελληνιό Στρατό.

Μετά τις επιχειρήσεις του Σχεδίου ΠΥΡΣΟΣ, το Σμήνος διαλύθηκε.

Taylorcraft Auster A.O.P Mk III

Harvard Mk.IΙ Α/Β

Στα τέλη του 1949, (μέσα Οκτωβρίου), μετά από νέες προσπάθειες της ΔΠΒ του ΓΕΣ, αποφασίσθηκε, η δημιουργία Μονάδος (Μοίρας)Ε.ΠΑΡ, στον Ελληνικό Στρατό που ήταν ανεξάρτητη Μονάδα του όπλου του ΠΒ, όπως συνέβαινε τότε και στους ξένους στρατούς, που δεν είχε καμμία σχέση και εξάρτηση από την ελληνική Αεροπορία και η εκπαίδευση αριθμού αξιωματικών του (ΠΒ) για απόκτηση πτυχίου χειριστού. Επίσης αποφασίσθηκε η προμήθεια από την Αμεριή αεροσκαφών κατάλληλων για Ε.ΠΑΡ. Η υλοποίηση όλων αυτών ξεκίνησε στις 1-4-1950, ημερομηνία που κλήθηκαν αξιωματικοί του (ΠΒ) για εκπαίδευση στη Σχοή Αεροπορίας στο Τατόϊ.

Αεροσκάφος Piper L-18C

Β’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Το 1950, (4-8-1950), ξεκίνησε η συγκρότηση της 190 Μ.Ε.ΠΑΡ, στην περιοχή του βοηθητικού αεροδρομίου Μεγάρων. Στη Μοίρα χορηγούνται τα οκτώ πρώτα αεροσκάφη L 18B και (αργότερα) L 18C και καλούνται αξιωματικοί του ΠΒ για εκπαίδευση στη Σχολή Αεροπορίας, από τη οποία μετά από φοίτηση 7 μηνών (στις 11-11-1950), πέρνουν το πτυχίο Ε.ΠΑΡ,  8 Aξιωματικοί . Έτσι μέσα στο 1950, το ΠΒ διαθέτει 9 χειριστές Ε.ΠΑΡ ( 1 χειριστής με πτυχίο από την Αγγλία και 8 από τη σχολή αεροπορίας της Ελλάδας).

Τον Σεπτέμβριο του 1950, εκπαιδεύονται για 6 μήνες στη Σχολή Αεροπορίας άλλοι 13 Αξιωματικοί του ΠΒ και πέρνουν πτυχίο χειριστού στις 4 Μαϊου 1951, σε επίσημο τελετή από την Α.Μ του Βασιλέως.

Κατά το έτος 1951 καταβλήθηκαν υπεράνθρωπες προσπάθειες από τους Αξιωματικούς και οπλίτες της 190 Μ.ΕΠΑΡ, για βελτίωση της κατάστασης του αεροδρομίου Μεγάρων, έτσι ώστε να πληρεί τους όρους σύγχρονης αεροπορικής βάσης. Επίσης άρχισε η εκπαίδευση οπλιτών του ΠΒ, ως μηχανοσυνθετών στην Σχολή Τεχνιτών Αεροπορίας. Η επάνδρωση της 190 Μ.Ε.ΠΑΡ με το τέλος του 1951, αριθμούσε 22 χειριστές και 15 αεροσκάφη, είχε δε πλήρως όλο το προβλεπόμενο υλικό. Οι αποστολές που αναλάμβανε ήταν αυτές της συνεργασίας για την κατάδειξη και διεύθυνση βολών πυροβολικού, σε ασκήσεις των τότε Μεραρχιών και Τεθωρακισμένων Μονάδων. Παράλληλα αποφασίσθηκε να σταλούν χειριστές στη σχολή Αεροπορίας οι οποίοι πήραν το πτυχίου του εκπαιδευτού πτήσεων και αργότερα ανέλαβαν την εκπαίδευση των λοιπών Αξιωματικών ΠΒ, έτσι ώστε να αρχίσει σιγά-σιγά να ανεξαρτητοποιείται ο Στρατός από την Αεροπορία.

Στις αρχές του 1952, το όπλο του ΠΒ απέκτησε τους 3 πρώτους χειριστές-εκπαιδευτές πτήσεων και στα μέσα του 1952, (1-7-1952), αποφασίσθηκε η ίδρυση Σχολής χειριστών Ε.ΠΑΡ στην έδρα της 190 Μ.Ε.ΠΑΡ, στα Μέγαρα, της οποίας αποστολή ήταν η εκπαίδευση των εκάστοτε απαιτούμενων χειριστών Ε.ΠΑΡ Πυροβολικού.

Τον Ιούλιο του 1952 (14-7-1952), καλούνται για εκπαίδευση Αξιωματικοί του ΠΒ, και μετά από φοίτηση 5 μηνών (13-12-1952), πέρνουν πτυχίο χειριστού Ε.ΠΑΡ 8 Αξιωματικοί. (η ΙΙΙ σειρά χειριστών επί αεροσκαφών L-18B και L-18C).

Με το τέλος του 1952 το πυροβολικό διέθετε 30 χειριστές και 26 αεροσκάφη L 18B και L 18C.

Τα έτη 1953,1954 και 1955 είναι οι χρονιές της εντατικής εκπαίδευσης των χειριστών και των εκπαιδευτών πτήσεων και γενικότερα αναδιοργάνωσης. Ειδικότερα:

Το 1953, εκτός της βάσης στα Μέγαρα, δημιουργήθηκαν και ΣΜΗΝΗ Ε.ΠΑΡ, σε κάθε Διοίκηση ΠΒ Σώματος Στρατού, Μεραρχίας και Ομάδος Πυροβολικού Μάχης.

Από το 1954,

Η 190 Μ.Ε.ΠΑΡ, σταμάτησε να είναι ανεξάρτητη Μονάδα και υπάγεται πλέον στη Σχολή Πυροβολικού που έχει έδρα στο Μεγάλο Πεύκο, ως Πτέρυγα Ε.ΠΑΡ της Σχολής ΠΒ.

Τον ίδιο χρόνο παραλαμβάνονται και τα αεροσκάφη L-21B.        

Ιδρύεται η 200 Μ.Ε.ΠΑΡ που εγκαθίσταται στον Βόλο, και συγκεκριμμένα στο παλιό Γερμανικό αεροδρόμιο της Νέας Ιωνίας (σημερινό πάρκο δίπλα στο Στρατόπεδο της 32 ΤΑΞΠΝ), με κύριο έργο τη συντήρηση των αεροσκαφών 3ου και μέρους του 4ου κλιμακίου.

Αποφασίζεται η παύση αποκέντρωσης των Σμηνών Ε.ΠΑΡ, στις Μεραρχίες και ΟΠΜ και αυτά συγκεντρώνονται  στα Σ.Σ υπό ενιαία διοίκηση, για καλύτερο έλεχγο, διοίκηση και συντήρηση.

Με τη λήξη του 1955

Οι χειριστές Ε.ΠΑΡ, είναι πλέον αρκετοί, εκ των οποίων 15 έφεδροι Αξιωματικοί και 12 εκπαιδευτές πτήσεων. Το σύνολο των ωρών πτήσης ανέρχεται σε 34.000 ώρες.

Στην Πτέρυγα Ε.ΠΑΡ της ΣΠΒ, εκπαιδεύονται Αξιωματικοί και οπλίτες του ΤεΣ (σ.σ, Τεχνικό Σώμα) σε θέματα συντήρησης των αεροσκαφών, για να πλαισιώσουν κλιμάκιο συντήρησης 3ου και μερικώς 4ου κλιμακίου και να αποφορτισθεί έτσι το έργο της 200 Μ.Ε.ΠΑΡ.

Κατά τα επόμενα χρόνια και μέχρι το 1959

Συντελέσθηκε εντατική εκπαίδευση στα καθήκοντα χειριστών Ε.ΠΑΡ και στα καθήκοντα των εκπαιδευτών πτήσεων, αλλά και στην εκπαίδευση όλων των ειδικοτήτωναξιωματιών και οπλιτών του ΠΒ και του Τεχνικού και δημιουργείται και άλλο κλιμάκιο συντήρησης στο αεροδρόμιο των Μεγάρων.

Οι Μονάδες Ε.ΠΑΡ, από τα ατυχήματα αυτά απώλεσαν δύο χειριστές Αξιωματικούς, τον Υπολοχαγό (ΠΒ) ΠΕΡΙΣΣΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΟ και τον Λοχαγό (ΠΒ) ΝΕΛΛΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ.

Γ’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Το 1960, αποφασίσθηκε να εκπαιδευθούν ως χειριστές αεροσκαφών Ε.ΠΑΡ και Αξιωματικοί όλων των όπλων και από τα Σώματα Αξιωματικοί του ΣΕΜ και του Τεχνικού. Από τότε τα Ε.ΠΑΡ, μετονομάζονται σε ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΣΤΡΑΤΟΥ, οι Μοίρες Ε.ΠΑΡ διαλύονται και συγκροτείται από ένας Λόχος Αεροπορίας Στρατού (ΛΑΣ), σε κάθε Μεγάλη Μονάδα (Μεραρχία).

Τον Απρίλιο του 1961, η Σχολή ΧειριστώνΕ.ΠΑΡ, μετονομάζεται σε Σχολή Αεροπορίας Στρατού (ΣΑΣ).

Στις 11-12-1967 δημιουργήθηκε στο ΓΕΣ η Διεύθυνση Αεροπορίας Στρατού (ΔΑΣ). Με την πάροδο των ετών η ΑΣ εφωδιάσθηκε με αρκετό αριθμό αεροπλάνων και ελικοπτέρων αλλά και λοιπό βοηθητικό υλικό, ενώ ταυτόχρονα διευθετήθηκε γενικά ο χώρος του του Αεροδρομίου Μεγάρων και οι χώροι των άλλων ΛΑΣ, ώστε να ανταποκρίνονται στις αυξανόμενες κάθε μέρα, ανάγκες.

Στις 15-5-1969, δημιουργήθηκε ο Λ.Ε/Π (Λόχος Ελικοπτέρων), με προσωρινή έδρα τα Μέγαρα.

Έτσι έχει το ιστορικό των πρωτεργατών της Α.Σ την πενταετία 1949-1955. Πενταετία που έχει γόνιμο έργο αλλά και αεροπορικά ατυχήματα, τα περισσότερα από τα οποία οφείλονταν σε παραβάσεις πτήσεων των χειριστών και όχι σε αστοχία υλικού.

UPDATED (25 Νοεμβρίου 2007)

Σύμφωνα με στοιχεία που πήρα με το e-mail, αναγνώστης του ιστολογίου δίνει τα παρακάτω στοιχεία για τα δύο αεροπορικά ατυχήματα, τα οποία καταγράφω εδώ με κάθε επιφύλαξη, γιατί δεν μπορώ να επαληθεύσω τις πηγές του.

Υπολοχαγού (ΠΒ) ΠΕΡΙΣΣΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, συνέβει στις 18 Οκτωβρίου 1952, με αεροσκάφος L-21B. Στο αεροσκάφος επέβαινε και ο Στρατιώτης Σπανάκης Μ.

Λοχαγού (ΠΒ) ΝΕΛΛΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ, συνέβει στις 1 Ιουλίου 1955, με αεροσκάφος L-21B, λόγω απώλειας στηρίξεως σε χαμηλό ύψος. Στο αεροσκάφος επέβαινε και ο Ανθυπολοχαγός Παπακυριακού Κ.

Σημείωση: Τα κείμενα που είναι γραμμένα με υπογράμμιση, έχουν προστεθεί στις 7-12-2007 και είναι οι πιο πρόσφατες ενημερώσεις, παρμένες από το περιοδικό ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΤΗΣΕΩΝ, τεύχος 1ο , Ιανουαρίου 1971, της Διεύθυνσης Αεροπορίας Στρατού του τότε Αρχηγείου Στρατού

[ συνέχεια στη σελίδα » ΤΑ Ε.ΠΑΡ ΤΟΥ ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟΥ (ΟΡΓΑΝΩΣΗ)»]