ΑΝΕΦΟΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕ ΛΑΘΟΣ ΚΑΥΣΙΜΟ !!!!
Γράφει ο ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΑΤΣΑΛΟΣ
Σήμερα λέω να μιλήσουμε για κάποιες περιπτώσεις ανεφοδιασμού με λάθος κάυσιμο, που νομίζω ότι έχουν ενδιαφέρον, αν και το μόνο αεροπορικό μέσο μας που χρησιμοποιεί AVGAS, είναι το U-17, αλλά κανείς ποτέ δεν ξέρει τι μπορεί να συμβεί…σύμφωνα με τους νόμους του Merfy…
Σε συνέχεια του προχθεσινού μας κειμένου για τα ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑ ΣΤΡΟΒΙΛΟΚΙΝΗΤΗΡΩΝ (JET FUEL), βρήκα στο περιοδικό Avweb, ένα άρθρο του Mike Bush. Άρθρο του παλιά έχουμε ανεβάσει ξανά, τον Μάρτιο του 2009 με τίτλο ΤΑ ΛΑΘΗ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ.
Το σημερινό μιλά για ανεφοδιασμό με λάθος καύσιμο !!!!
Στις 2 Μάρτιου του 2008 ένα αεροπλάνο Cirrus SR 22 συνετρίβη αμέσως μετά την απογείωση στο Rio de Janeiro της Βραζιλίας σκοτώνοντας και του τέσσερις επιβαίνοντες. Αμέσως μετά την απογείωση από τον διάδρομο 20 ο κινητήρας έχασε την ισχύ του, το αεροπλάνο έχασε ύψος, χτύπησε σε ένα κτίριο και εξεράγηκε.
Η έρευνα έδειξε ότι το αεροπλάνο ήταν εφοδιασμένο με αεροπορικό καύσιμο Jet A αντί με Βενζίνη 100 LL.
Αυτό το πόρισμα μου θύμισε ένα γεγονός 16 χρόνια πριν, όταν το δικό μου Cessna T310R ανεφοδιάστηκε με καύσιμο Jet A στο αεροδρόμιο San Carlos της California, ένα πολυάσχολο αεροδρόμιο της Γενικής Αεροπορίας νότια του San Francisco. Ευτυχώς, “έπιασα τον ανεφοδιαστή στα πράσα με τα χέρια κόκκινα”. Εάν δεν ήμουν αρκετά τυχερός να τον “πιάσω” πιθανώς δεν θα έγραφα αυτό το άρθρο.
Κανονικά, είτε έπρεπε να ανεφοδιάσω το αεροπλάνο μόνος μου στην self service αντλία, είτε έπρεπε να είμαι παρών στον ανεφοδιασμό αν το καύσιμο το παρέδιδε το όχημα της εταιρίας. Στην δική μου περίπτωση, κάλεσα μέσω ασυρμάτου για ανεφοδιασμό και περίμενα υπομονετικά τον ερχομό του οχήματος. Μετά από 10 λεπτά αναμονής με κάλεσε η μητέρα φύση και αναγκάστηκα να περπατήσω στο κτίριο του αεροδρομίου και βιαστικά έψαχνα για την τουαλέτα. Όταν τελείωσα με την “πιεστική” δουλειά μου, επέστρεψα στην πίστα και είδα ένα όχημα παρκαρισμένο δίπλα στο αεροπλάνο και κάποιον να βάζει καύσιμο στην δεξιά κύρια δεξαμενή. Παρατήρησα με φρίκη ότι στο όχημα έγραφε “ JET A”.
Θεωρητικά ο λάθος ανεφοδιασμός είναι αδύνατος (;).
Κατά πρώτον, δεν ανησύχησα πάρα πολύ, διότι πίστευα ότι για να ανεφοδιαστεί το αεροπλάνο με JET A ήταν θεωρητικά αδύνατον. Το 1987, την χρονιά που αγόρασα το αεροπλάνο, όλα τα αεροπλάνα με υπερσυμπιεστή επηρεάστηκαν από μια οδηγία αεροπλοϊμότητας (AD), η οποία ανέφερε ότι σε όλες τις οπές ανεφοδιασμού έπρεπε να τοποθετηθούν προστατευτικοί δακτύλιοι. Αυτοί οι δακτύλιοι σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να καταστήσουν αδύνατη την εισαγωγή ενός βιομηχανικά τυποποιημένου ακροφυσίου Jet A. Επιτρέπουν μόνο την εισαγωγή ενός ακροφυσίου μικρότερης διαμέτρου όπως είναι αυτό της Avgas, δηλαδή της βενζίνης 100 LL.
Τα ακροφύσια των ρυγχών πλήρωσης, των βυτιοφόρων με καύσιμο Τζετ, είναι πλατιά στην άκρη και θεωρητικά είναι αδύνατον να χωρέσουν στην οπή ανεφοδιασμού της αεροπορικής βενζίνης (Avgas) σε αεροπλάνα που είναι εφοδιασμένα με το προστατευτικό δακτύλιο, αλλά μην ποντάρετε σε αυτό.
Αυτή η οδηγία εξεδόθη από την FAA διότι ήταν ενήμερη ότι ένα μεγάλο μέρος από περιστατικά λάθους ανεφοδιασμού και ατυχημάτων συνέβησαν σε αεροπλάνα με υπερσυμπιεστή. Αυτά τα αεροσκάφη, χαρακτηριστικά, “διακοσμήθηκαν” από το εργοστάσιο με την λέξη “Turbo” και προφανώς το προσωπικό ανεφοδιασμού, μπερδευόταν με την λέξη “ Turbine” και ανεφοδίαζαν τα αεροπλάνα με καύσιμο Jet A.
Έτσι, η FAA έδωσε εντολή, σε όλα τα οχήματα ανεφοδιασμού με Jet καύσιμο, να τοποθετηθούν φαρδιά ακροφύσια και στα ευάλωτα αεροπλάνα, όπως το δικινητήριο Cessna με υπερσυμπιεστή, να τοποθετηθούν προστατευτικά δαχτυλίδια στις οπές ανεφοδιασμού ώστε να μην χωρούν τα φαρδιά ακροφύσια. Αυτό, καθιστά θεωρητικά αδύνατο τον ανεφοδιασμό των εμβολοφόρων αεροπλάνων με Jet καύσιμο. Αλλά, όταν έφτασα στο αεροπλάνο ανακάλυψα ότι η αριστερή δεξαμενή ήταν ήδη γεμάτη με Jet Α.
Πως ήταν δυνατόν?
Μια έρευνα που έγινε από την τοπική υπηρεσία αποκάλυψε ότι στο συγκεκριμένο όχημα δεν είχε τοποθετηθεί το σωστό ακροφύσιο. Σκέφτηκα ότι, η εταιρεία ανεφοδιασμού είναι σε μεγάλο πρόβλημα με αυτό που συνέβη.
Επιδιόρθωση της ζημιάς.
Ξόδεψα, στην κυριολεξία, ώρες για να βρω έναν τεχνικό στο αεροδρόμιο που θα με βοηθούσε στον καθαρισμό του συστήματος καυσίμου από τις “μάγισσες που ζύμωσαν” την 100LL με το Jet A. Αυτό αποδείχτηκε εκπληκτικά δύσκολο. Η εταιρεία ανεφοδιασμού έκανε ότι μπορούσε να βοηθήσει (επειδή, είμαι βέβαιος, φοβήθηκαν για μήνυση), αλλά δεν διέθεταν τεχνικούς και δεν είχαν καμιά δυνατότητα συντήρησης. Υπήρχαν, βέβαια, διάφορα συνεργεία συντήρησης αλλά, κανένας δεν θέλησε να πάει κοντά στο μολυσμένο αεροπλάνο, σαφώς φοβούμενοι την ανάληψη ευθύνης του καθαρισμού.
Τελικά, έπεισα έναν διευθυντή συντήρησης ενός συνεργείου να με βοηθήσει υπογράφοντας ένα χαρτί καθολικής παραίτησης απαλλάσσοντας το συνεργείο και τους τεχνικούς από οποιαδήποτε ευθύνη σχετική με την εργασία τους στο αεροπλάνο μου.
Η διαδικασία καθαρισμού μου….. άνοιξε τα μάτια. Στραγγίξαμε τις δεξαμενές όσο το δυνατόν καλύτερα βάζοντας το μολυσμένο καύσιμο σε ένα βαρέλι των 55 γαλονιών που έφερε η εταιρεία ανεφοδιασμού η οποία είχε συμφωνήσει να καλύψει την δαπανηρή απόρριψη του μολυσμένου καυσίμου. Αποσυνδέσαμε την γραμμή καυσίμων που πηγαίνει στην μηχανική αντλία και στραγγίξαμε όλο το καύσιμο και από αυτήν.
Κατόπιν, χύσαμε 5 γαλόνια 100LL στην κύρια δεξαμενή, που μας έκανε δώρο η εταιρεία καυσίμου, τα οποία αντλήθηκαν μέσα στο σύστημα μέσω της ηλεκτρικής αντλίας booster pump και αφού αποσυνδέσαμε το σωληνάκι καυσίμου, τα αποστραγγίσαμε μέσα σε έναν κουβά. Το καύσιμο μέσα στον κουβά ελέγχτηκε, για το αν υπάρχει ακόμη Jet καύσιμο στο σύστημα, χρησιμοποιώντας την μέθοδο της χαρτοπετσέτας. Ρίξαμε μερικές σταγόνες στην χαρτοπετσέτα και τις αφήσαμε να εξατμιστούν τελείως. Η καθαρή 100LL δεν αφήνει λεκέ από λάδι στη χαρτοπετσέτα, αλλά, ακόμη και μικρή ποσότητα καυσίμου Τζετ θα αφήσει έναν εμφανή κυκλικό λεκέ.
Το τεστ του μολυσμένου καυσίμου του κουβά….. απέτυχε.
Χύσαμε ακόμη πέντε γαλόνια στην δεξαμενή και επαναλάβαμε την διαδικασία. Για ακόμη μια φορά το τεστ απέτυχε. Επαναλάβαμε την ίδια διαδικασία ακόμη τρεις φορές πριν ικανοποιηθούμε ότι το σύστημα καυσίμου ήταν καθαρό από κηροζίνη. Συνδέσαμε τις σωληνώσεις καυσίμου, βάλαμε τα καλύμματα του κινητήρα, η εταιρεία ανεφοδίασε το αεροπλάνο (δωρεάν) και ήμουν έτοιμος για αναχώρηση, έξι γεμάτες ώρες μετά τον λάθος ανεφοδιασμό.
Τα παθήματα που έγιναν μαθήματα.
Βεβαιωθείτε ότι οι οπές ανεφοδιασμού καυσίμου, έχουν τους προστατευτικούς δακτυλίους. Πήρα μερικά σπουδαία μαθήματα εκείνη την ημέρα. Ίσως, το πιο σπουδαίο, ότι είναι αδύνατον να ξεχωρίσεις μόνο από το χρώμα την καθαρή Avgas και ένα μίγμα από Avgas και Jet A. Οι κύριες δεξαμενές ήταν περίπου μισογεμάτες από Avgas, έτσι μετά τον ανεφοδιασμό ήταν περίπου ένα μίγμα 50-50. Εάν πάρεις ένα βάζο από καθαρή Avgas και ένα βάζο με ένα μίγμα 50-50 από 100LL και Jet A εγγυώμαι ότι δεν θα είσαι σε θέση να δεις οποιαδήποτε διαφορά στο χρώμα ή την καθαρότητα μεταξύ των δυο.
Αυτό, δεν το είχα συνειδητοποιήσει από πριν. Είχα διδαχτεί ότι το δείγμα καυσίμου από τις δεξαμενές με 100LL είναι μπλε και το Jet A έχει το χρώμα του καλαμιού.
Εκείνο που δεν είχα διδαχτεί ήταν ότι ένα μίγμα από 100LL και Jet Α είναι επίσης μπλε και δεν μπορείτε να πείτε αν υπάρχει διαφορά οπτικά. Σκεφτόμενος αναδρομικά, ανατριχιάζω με την ιδέα για το τι θα συνέβαινε ένα δεν είχα “τσακώσει” το όχημα ανεφοδιασμού μπροστά στο αεροπλάνο μου.
Εκείνο που επίσης διδάχτηκα είναι ότι το Jet Α είναι σημαντικά βαρύτερο από την Avgas (6,7 λίμπρες ανά γαλόνι έναντι 5,85 λίμπρες ανά γαλόνι). Το Jet Α και η 100LL θα διαχωριστούν όπως γίνεται με το νερό και το λάδι και ότι το Jet Α θα πάει στον πυθμένα της δεξαμενής (όπου βρίσκεται η αποστράγγιση), ενώ η 100LL θα μείνει επάνω. Αυτό είναι αλήθεια και θα συμβεί τότε όταν το μολυσμένο καύσιμο μείνει στις δεξαμενές για αρκετές ώρες. Απ’ αυτό βγαίνει το συμπέρασμα ότι η 100LL και το Jet A αναμειγνύονται πολύ καλά και χρειάζεται μεγάλο χρονικό διάστημα για να χωρίσουν.
Υπάρχουν τουλάχιστον δυο καλοί τρόποι για να διακρίνεις την καθαρή 100LL από μια μολυσμένη με κηροζίνη 100LL.
Ο ένας τρόπος είναι η μυρουδιά.
Η κηροζίνη έχει μια πολύ διακριτική μυρουδιά που ανιχνεύεται ακόμη και όταν βρίσκεται σε μικρή ποσότητα.
Ο άλλος τρόπος ( και μάλιστα ο καλύτερος) είναι η χρήση της χαρτοπετσέτας ή χαρτιού κουζίνας.
Χύστε ένα δείγμα στη χαρτοπετσέτα ή ακόμη και σε ένα άσπρο φύλλο χαρτί φωτοτυπικού, αφήστε το δείγμα να εξατμιστεί και δείτε αν αφήνει ένα στρογγυλό λαδερό λεκέ.
Απειλητικό πράγμα.
Ποια επίδραση έχει η μόλυνση ενός εμβολοφόρου κινητήρα από Jet καύσιμο ;
Αρκετή για να σου καταστρέψει την μέρα.
Πρέπει να θυμάστε ότι το Jet καύσιμο δεν έχει οκτάνια. Σε οποιονδήποτε εμβολοφόρο κινητήρα που θα προσπαθήσει να λειτουργήσει με καθαρό Jet καύσιμο θα συμβεί στιγμιαία καταστρεπτική εκτόνωση/έκρηξη. Εντούτοις, στην πραγματικότητα δεν αντιμετωπίζουμε τέτοια κατάσταση διότι η κύρια δεξαμενή που χρησιμοποιείται για την απογείωση ποτέ δεν θα είναι εντελώς στεγνή όταν ανεφοδιαστεί το αεροπλάνο με λάθος καύσιμο.
Επομένως, το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι αν λειτουργεί ο κινητήρας με καθαρό Jet καύσιμο αλλά αν λειτουργεί με ένα μίγμα από 100LL και Jet Α. Ανάλογα με την αναλογία του μίγματος των δυο καυσίμων η αποτελεσματική εκτίμηση των οκτανίων μπορεί να είναι από μηδέν (0) μέχρι 100. Ένα μίγμα από πολύ Jet Α και λίγο 100LL είναι ανιχνεύσιμο κατά την διάρκεια των δοκιμών του κινητήρα στο έδαφος (run up).
Ένα μίγμα 50-50 δεν θα αρχίσει να εκρήγνυται μέχρι να εφαρμοστεί μέγιστη ισχύ και τότε ο κινητήρας θα κρατήσει μέσα σε 30 δευτερόλεπτα έως 3 λεπτά μετά την απογείωση.
Λίγο Jet καύσιμο μπορεί να επιφέρει μόνο μέτριες εκτονώσεις/εκρήξεις, που μπορεί να γίνουν αντιληπτές μετά από ώρες ή και εβδομάδες. Όπως τόσα άλλα πράγματα στην αεροπορία….. όλα εξαρτώνται.
Το ατύχημα του Cirrus SR22 στην Βραζιλία μας θυμίζει ότι το πρόβλημα του λάθους ανεφοδιασμού είναι ακόμη μαζί μας παρά τις προσπάθειες της FAA να το ξεριζώσει.
- Πρέπει να είστε άγρυπνοι.
- Πάντοτε να είστε παρόντες όταν ανεφοδιάζετε το αεροπλάνο σας, αν γίνετε.
- Σιγουρέψου ότι στο αεροπλάνο σου έχουν τοποθετηθεί οι προστατευτικοί δακτύλιο (αν απαιτείται).
- Μην κοιτάτε, απλά, το καύσιμο που παίρνετε από την αποστράγγιση, μυρίστε το και αν έχετε αμφιβολία χύστε το σε χαρτί κουζίνας, ή σε χαρτοπετσέτα, ή σε άσπρο χαρτί φωτοτυπικού.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΑΤΣΑΛΟΣ
ΝΥ City, 30/12/2010.
ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΣΤΡΑΤΟΥ 
